สถานการณ์ของโรคระบาด
COVID-19 ยังคงรุนแรงอย่างต่อเนื่อง โรคเริ่มแพร่กระจายไปทั่วโลกและไม่มีทีท่าว่าตัวเลขผู้ติดเชื้อจะหยุดลง ในวันนี้ผมจึงอยากนำกรณีศึกษาจากเกม
Plague.Inc เกมที่เราจะได้รับบทบาทเป็นโรคระบาดชนิดหนึ่งบนโลก หน้าที่ของเราคือแพร่กระจายเชื้อออกไปและฆ่าคนทั้งโลกให้ได้ก่อนยารักษาจะถูกคิดค้นขึ้น!! ถึงจะเป็นแค่เกม แต่บอกเลยว่า
ระบบเกมนั้นค่อนข้างตอบโจทย์ในเรื่องของวิธีการเอาตัวรอดของโรคระบาดเหล่านี้ครับ
ก่อนอื่นเราต้องมาทำความเข้าใจกันก่อนว่าไวรัสที่เรากำลังเผชิญกันอยู่คือ Coronavirus ซึ่งเป็นไวรัสกลุ่มใหญ่ที่สามารถก่อให้เกิดโรคทางระบบทางเดินหายใจได้ บางชนิดก่อให้เกิดโรคในคน บางชนิดก่อให้เกิดโรคในสัตว์ต่าง ๆ ถ้าให้ยกตัวอย่าง Coronavirus ที่โลกเราเคยเผชิญมาแล้วก็เช่น SARS และ MERS เป็นต้น
COVID-19 เป็น
ไวรัสสายพันธุ์ใหม่ในกลุ่ม Coronavirus ที่ไม่เคยพบเจอในคนมาก่อน คาดว่าเคยเป็นโรคระบาดในสัตว์มาก่อน แล้วคนเราไปรับเชื้อไวรัสมาไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง และจากการที่เชื้อไวรัสตัวนี้สามารถแพร่จายคนสู่คนได้
จึงเป็นจุดเริ่มต้นของความวุ่นวายไปทั่วทั้งโลกในตอนนี้คำถามคือ
ทำไมเชื้อไวรัสต้องแพร่กระจาย? เพื่อฆ่าคนให้หมดโลกแบบในเกมเหรอ? ไม่ใช่ครับ การแพร่กระจายของไวรัสเกิดขึ้นเพื่อ
ดำรงเผ่าพันธุ์ของตัวเองให้อยู่รอด ถ้าให้เปรียบเทียบก็เสมือนดอก
Dandelion หรือ Tampopo ที่จะแพร่กระจายเมล็ดของตัวเองไปทางอากาศเพื่อดำรงเผ่าพันธุ์ ไวรัสเองก็ต้องหาวิธีการดำรงเผ่าพันธุ์ด้วยการแบ่งตัวภายในสิ่งมีชีวิตที่ติดเชื้อแล้วทำการแพร่กระจายตัวเองออกไปให้มากที่สุดเช่นกัน
การแพร่กระจาย (Transmission) นั้นมีได้หลายเส้นทาง อย่างในเกมจะเห็นว่ามีทั้งการแพร่กระจายผ่านทางอากาศ ผ่านทางน้ำ ผ่านทางสัตว์ต่าง ๆ ทั้งนก หนูท่อ และสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมต่าง ๆ ซึ่งเป็น
เรื่องจริงที่ไวรัสเหล่านี้สามารถก่อโรคได้ในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมและนกได้ พอสัตว์เหล่านี้ติดโรคก็สามารถแพร่กระจายต่อไปยังสัตว์อื่น ๆ ได้ แต่ไม่ใช่ไวรัสทุกชนิดนะครับที่จะแพร่มาถึงคนได้ ต้องดูเป็นกรณีไป
อย่าง
กรณี COVID-19 เป็นไวรัสที่ติดเชื้อในสัตว์มาก่อน ก่อนจะแพร่มาสู่คนจนติดเชื้อ และคนก็แพร่เชื้อต่ออีกทีหนึ่งทางละอองน้ำลายเวลาจามหรือไอออกมาเป็นละอองฝอย ซึ่งเราอาจติดเชื้อผ่านการสูดละอองฝอยนั้นโดยตรง หรือติดเชื้อผ่านไวรัสที่อยู่บนสิ่งของต่าง ๆ แล้วคนที่ไม่รู้ก็ไปจับสิ่งของเหล่านั้นมาขยี้ตาหรือแคะจมูกโดยไม่ล้างมือ ส่งผลให้ไวรัสเหล่านี้เข้าสู่ร่างกายได้ เกมเมอร์หลายคนคงสงสัยว่า
ทำไมขยี้ตาแล้วติดไวรัสได้? เพราะไวรัสสามารถเข้าสู่ร่างกายผ่านทาง
เยื่อเมือก (mucous membrane) ซึ่งโพรงจมูกและดวงตาของเรามีเยื่อเมือกเหล่านี้อยู่ จึงทำให้สามารถติดไวรัสได้นั่นเอง
[1]การคมนาคมต่าง ๆ ทั้งทางเรือและเครื่องบิน ทำให้เชื้อไวรัสสามารถกระจายข้ามทวีปได้อย่างรวดเร็ว!! ถ้าเป็นสมัยก่อนที่ไม่มีการเดินทางข้ามประเทศได้อย่างรวดเร็วฉับไว โรคคงไม่กระจายหนักขนาดนี้ แต่ด้วยการเดินทางที่สะดวกสบายขนาดนี้ ไม่ใช่แค่
ชีวิตของเราที่สบาย ไวรัสก็สามารถแพร่กระจายได้สะดวกสบายเช่นกัน เรื่องนี้คงไม่ต้องอิงเกมให้มากความ เพราะเราก็เห็นกันจากสถานการณ์ปัจจุบันอยู่แล้ว...
การกลายพันธุ์ (Mutation) คือการแปรผันทางพันธุกรรมของสิ่งมีชีวิต ทำให้รูปร่าง ลักษณะ และคุณสมบัติของสิ่งมีชีวิตเปลี่ยนแปลงไป ซึ่งมักเกิดขึ้น
เพื่อปรับตัวให้สายพันธุ์ของตัวเองอยู่รอด การกลายพันธุ์เป็นสิ่งที่บุคลากรทางการแพทย์รวมถึงนักวิจัยต่าง ๆ
ไม่อยากให้เกิดขึ้นมากที่สุด เพราะการกลายพันธุ์อาจทำให้เชื้อไวรัสแสดงอาการรุนแรงขึ้น แพร่กระจายดีขึ้น รวมถึง
อาจทำให้การใช้ยาไม่ได้ผลด้วยในกรณีที่เลวร้ายที่สุด ถ้าหากเราสังเกตจากในเกมจะพบว่ายิ่งเราพัฒนาการกลายพันธุ์ของไวรัสมากเท่าไร ก็ยิ่งทำให้การรักษาและการคิดค้นยารักษาทำได้ยากขึ้นมากขึ้นด้วย
แต่โชคดีที่ COVID-19 ยังไม่มีข่าวการกลายพันธุ์ออกมาอย่างเป็นทางการจากองค์การอนามัยโลก ทำให้เรายังพอมั่นใจได้ว่ามาตรการป้องกันและการใช้สูตรยารักษาตามอาการในปัจจุบันจะยังคงสามารถทำให้ผู้ป่วยหายได้ แตกต่างจากในเกมที่เราต้องคิดค้นยาใหม่ตั้งแต่ต้นเลยส่งผลให้การระบาดเกิดขึ้นต่อเนื่อง
สิ่งที่แตกต่างจากเกมอีกประการคือ
แต่ละประเทศมีมาตรการคัดกรองและควบคุมประชากรที่ทำการเข้าออกประเทศที่เข้มงวด ทำให้การแพร่กระจายเกิดขึ้นได้ช้ากว่าในเกมมาก ถึงกระนั้นก็ยังมี
กลุ่มบุคคลที่ไม่เห็นแก่ส่วนรวม ไม่ยอมกักตัวตามที่ทางการบอก คิดแต่ว่าฉันไม่เป็นไรหรอก แล้วออกเดินทางไปทั่วทุกมุมประเทศ จนสุดท้ายกว่าจะรู้ตัวว่าเป็นโรคก็ได้ทำการกระจายเชื้อไปทั่วแล้ว ผมจะไม่ขอกล่าวถึงบุคคลเหล่านี้เยอะมาก
เพราะคนไร้จิตสำนึกเหล่านี้ไม่ควรได้รับการกล่าวถึงไม่ว่ากรณีใด ๆ ครับหากสังเกตจากในเกม
จะเห็นว่าระยะเวลาในการค้นคว้าวิจัยยาหรือวัคซีนแต่ละตัวนั้นใช้ระยะเวลานานมาก...เข้าใจถูกแล้วครับ ยาแต่ละตัวที่เราใช้กันทุกวันนี้ไม่ได้ใช้เวลาวิจัยแค่ไม่กี่วันแล้วก็ผลิตออกมาให้ใช้นะครับ จะต้องมีการค้นคว้า ศึกษา วิจัย ทดลองในห้องทดลอง ทดลองสัตว์ทดลอง ไหนจะต้องทำให้แน่ใจว่าจะใช้ได้จริงในมนุษย์และไม่ก่อให้เกิดอันตรายอีก แถมจะต้องมานั่งคิดค้นสูตรยา ขึ้นทะเบียน และควบคุมการผลิตให้ได้มาตรฐานตามที่องค์การอาหารและยากำหนดด้วย
ดังนั้นการวิจัยและพัฒนายาหรือวัคซีนแต่ละตัวออกมานั้นไม่ใช่เรื่องง่าย ๆ เลยครับ [2]แถม
COVID-19 เป็นโรคระบาดใหม่ที่ไม่เคยค้นพบมาก่อน แน่นอนว่าเราย่อมไม่มีภูมิคุ้มกัน วัคซีนก็ไม่มี ทำให้ถ้าเราสามารถติดเชื้อไวรัสเมื่อไรก็ได้ จริงอยู่ที่มียาต้านไวรัสบางตัวสามารถใช้รักษาได้
รวมถึงโรคนี้เราสามารถรักษาตามอาการให้หายเองได้ ดังนั้นมันจึงคล้ายจะเป็นหวัดธรรมดา
ทว่าที่มันอันตรายเพราะมันแพร่กระจายได้ง่ายเกินไป...
ลองคิดตามนะครับ
ถ้าเราติดไวรัสพร้อมกันเยอะ ๆ สิ่งที่เกิดขึ้นคือโรงพยาบาลจะเต็มไปด้วยคนป่วย เตียงไม่พอ ยาไม่พอ อุปกรณ์ทางการแพทย์ที่ต้องใช้ก็ไม่พอ ผมคงไม่ต้องอธิบายต่อก็คงพอนึกออกกันนะครับว่าจะเป็นยังไง เพราะแบบนี้
ทางรัฐบาลถึงพยายามอย่างเต็มที่เพื่อป้องกันให้เกิดการแพร่กระจายของโรคให้น้อยที่สุด ขณะเดียวกันก็พยายามรักษาคนที่เป็นโรคให้หายดี เพื่อให้การบริหารเครื่องมือทางการแพทย์ทุกอย่างเพียงพอต่อการใช้งานในแต่ละวันไป
อาจจะถือเป็นเรื่องโชคดีก็ว่าได้ ที่ตอนนี้
ประเทศไทยเราเริ่มเข้าสู่หน้าร้อนอย่างเป็นทางการแล้ว [3] ซึ่งไวรัสเหล่านี้ไม่ค่อยทนความร้อนเสียเท่าไร จึงสามารถลดความเสี่ยงได้แค่ระดับหนึ่ง ถึงกระนั้นเราก็ไม่ควรประมาทเด็ดขาด
กินร้อน ช้อนกลาง ล้างมือ ใส่หน้ากากอนามัย และหลีกเลี่ยงพื่นที่แออัดเท่าที่จะทำได้นะครับ จะเห็นว่าบทความนี้
อัดแน่นไปด้วยความรู้สุด ๆ ยิ่งกว่าบทความ Corrupted Blood Incident อีก ศัพท์ทางวิทยาศาสตร์เต็มไปหมด แต่ที่ผมเขียนมาทั้งหมดนี้ก็เพื่อ
อยากให้เกมเมอร์ทุกคนมีความรู้เกี่ยวกับโรคระบาดจากเกมไปด้วยกันนะครับ จะได้เห็นว่าบางทีเล่นเกมเราก็ได้ความรู้เหมือนกัน ไม่ใช่ว่าจะได้แต่ความสนุกนะครับ
ตามสเต็ปชวนคุยเกมเมอร์ ผมจะทิ้งคำถามชวนคิดเอาไว้ให้นะครับ คำถามสำหรับตอนนี้คือ
"ถ้าสมมติว่าเราเป็นโรคระบาดชนิดหนึ่ง เราจะทำตัวยังไงให้รอดพ้นจากการถูกฆ่า" ลองใช้ความรู้ที่ได้จากในบทความมาใช้ในการคิดแบบหลุดโลกไปเลยก็ได้ครับ เช่นกลายพันธุ์จนกลายเป็นไวรัสที่แม้แต่รังสีแกมม่าก็ไม่สามารถทำลายได้ หรือกลายพันธุ์จนสามารถไป
อาศัยอยู่ในต้นไม้และแพร่กระจายโรคผ่านเกสรได้ เป็นต้น เพราะจริง ๆ ในสถานการณ์แบบนี้เราคงเครียดกันมากกันพอแล้ว
ลองมาคิดอะไรสนุก ๆ คลายเครียดกันบ้างก็ดีนะครับ สำหรับวันนี้ขอตัวลาไปก่อนแล้ว สวัสดีครับ
แหล่งอ้างอิงประกอบบทความเพิ่มเติมกรณีสนใจ[1] Alert: Important coronavirus updates for ophthalmologists
