ยุคสมัยนี้เป็นยุคสมัยที่เกมส่วนใหญ่มักเปิดให้บริการในรูปแบบของ
Free to Play ซึ่งเราสามารถเล่นเกมได้แบบฟรีๆ โดยไม่ต้องเสียเงินแม้แต่บาทเดียว แต่ภายในเกมจะมีไอเท็มบางอย่างที่เราจะต้องทำการเติมเงินจริงเข้าไปเพื่อซื้อมา
หนึ่งในนั้นคือระบบ Lootbox นั่นเอง ประเด็นในวันนี้คือ
องค์กรด้านสุขภาพจิตของประเทศอังกฤษได้ออกมากล่าวว่า
ระบบนี้มีส่วนทำให้ผู้เล่นในวัยเด็กชื่นชอบในการพนัน คำถามคือระบบนี้เป็นการพนันจริงรึเปล่า? เรามาคุยกันครับ
Lootbox หรือที่เรามักรู้จักกันในชื่อว่า
Gacha หรือ Gachapon เป็นหนึ่งในระบบการสุ่มของภายในเกมซึ่งเรามักพบได้ทั่วไปในเกมที่เปิดให้บริการแบบ
Free to Play ซึ่งเป็นการเปิดให้ผู้เล่นดาวน์โหลดเกมและเล่นเกมนี้ได้โดยไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายใดๆ (ไม่รวมค่าไฟและค่าอินเทอร์เน็ตส่วนตัวของคนเล่น) แต่จะมีไอเท็มขายภายในเกมแทน โดยไอเท็มเหล่านี้เราจะต้องเติมเงินเข้าไปในเกมเพื่อซื้อของชิ้นนั้นมา ซึ่ง
เราเรียกระบบการขายไอเท็มในเกมโดยใช้เงินจริงในการซื้อแบบนี้ว่า Microtransaction Lootbox ก็จัดเป็นหนึ่งในระบบของ Microtransaction เช่นกัน เพราะเราต้องเติมเงินเพื่อนำเงินในเกมไปสุ่มเป็นของมาอีกทีหนึ่ง ซึ่งเราจะรู้ว่ามีของอะไรอยู่ในนั้น แต่เราไม่อาจทราบได้เลยว่าของที่เราจะได้จะมาเป็นอะไร เราจะได้ของที่ต้องการหรือไม่ขึ้นกับอัตราการออกของไอเท็มภายในเกมซึ่งผู้พัฒนาเป็นผู้กำหนดเอาไว้และดวงของผู้เล่นล้วนๆ
เมื่อวันที่ 20 มกราคม 2563 ผู้อำนวยการองค์กรด้านสุขภาพจิตของประเทศอังกฤษ (National Health Service หรือ NHS) ได้ออกมากล่าวว่าระบบ Lootbox มีส่วนทำให้เกมเมอร์ในวัยเด็กชอบในการพนันและมีโอกาสที่จะกลายเป็นคนติดการพนันได้ในอนาคต ทางองค์กรจึงเรียกร้องให้ทางบริษัทเกมต่างๆ ควรเลิกขายไอเท็มต่างๆ ด้วยระบบนี้เสียที หรือหากยังอยากให้มีระบบนี้อยู่ก็ควรจำกัดวงเงินในการเติมเพื่อป้องกันการเติมเงินที่มากเกินไป หรือบอกถึงเปอร์เซ็นต์การได้ไอเท็มอย่างชัดเจนแก่ผู้เล่นก่อนที่เกมเมอร์จะซื้อ และยังเรียกร้องให้บริษัทเกมช่วยสนับสนุนผู้ปกครองในการดูแลการใช้จ่ายเงินภายในเกมของเด็กอย่างจริงจังอีกด้วย [1]
คำถามคือการพนันคืออะไร? การพนันเป็นการเล่นเสี่ยงโชคโดยมีสิ่งเดิมพัน ซึ่งอาจเป็นการจ่ายเงินหรือสิ่งของก็ได้ หากชนะเราก็จะได้รับสิ่งเดิมพันทั้งหมดที่วางเอาไว้กลับมา แต่ถ้าแพ้เราก็จะไม่ได้รับอะไรกลับมาเลย ขณะที่ระบบ Lootbox เป็นการจ่ายเงินเพื่อซื้อสินค้าแบบสุ่ม ซึ่งมีโอกาสที่จะได้รับหรือไม่ได้รับสินค้าที่เราต้องการ แต่ท้ายที่สุดเราก็จะได้รับสินค้าตามที่ระบุเอาไว้อย่างแน่นอน ดังนั้นระบบ Lootbox จึงไม่ใช่การพนันอย่างแน่นอน แต่เราไม่สามารถปฏิเสธได้ว่าระบบนี้เป็นต้นตอนำไปสู่พฤติกรรมการติดพนันได้ เพราะอะไรกัน?
Dopamine (โดพามีน) เป็นกุญแจสำคัญของเรื่องนี้ โดย Dopamine เป็นสารสื่อประสาทแห่งความสุขในสมองที่จะหลั่งออกมาเมื่อเราได้รับของรางวัลต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นจับสลากได้รถฟรี เป็นผู้โชคดีได้รับเกมฟรี หรือกดกาชาได้ SSR ก็ล้วนทำให้สมองหลั่ง Dopamine ออกมา ผลก็คือทำให้เรารู้สึกมีความสุขและพึงพอใจ
นอกจากการได้รางวัลต่างๆ แล้ว อีกหนึ่งปัจจัยที่ไปกระตุ้นให้เกิดการหลั่ง Dopamine ได้ก็คือสิ่งที่เรียกว่าความเสี่ยง โดยความเสี่ยงที่มีโอกาสได้ของรางวัลดีๆ จะทำให้ร่างกายของเราตอบสนองโดยการค่อยๆ หลั่ง Dopamine ออกมาเรื่อยๆ เป็นการกระตุ้นให้เรารู้สึกอยากมีความสุขจากการได้รางวัล และพอเราเล่นจนได้รางวัลเมื่อไร Dopamine ก็จะหลั่งออกมาแบบเต็มพิกัด ส่งผลให้เรามีความสุขมากเป็นพิเศษ [2]
เพราะแบบนี้จึงทำให้เรามักเห็นเกมเมอร์หลายคนเวลากดกาชาได้ SSR แล้วจะดีใจแบบสุดขีด บางคนอยากได้อีกเพราะอยากมีความสุขจากการได้ SSR ก็เติมเงินกดต่อไปเรื่อยๆ บางคนกดไม่ได้และไม่สามารถควบคุมสติได้ก็เติมเงินรัวๆ และกดไปจนกว่าจะได้ของที่ต้องการ ดังนั้น Lootbox จึงเป็นระบบที่ทำให้เรามีความสุขกับความเสี่ยงที่จะได้ของรางวัลดีๆ ซึ่งการมีความสุขจากความเสี่ยงที่เกิดขึ้นนี้อาจเป็นสาเหตุนำไปสู่ความสุขในการติดพนันได้ในอนาคต
แต่ทั้งนี้เราไม่สามารถตัดสินได้ว่าระบบ Lootbox จะนำไปสู่การติดการพนันแบบ 100% ขึ้นกับปัจจัยของเกมเมอร์เองและสภาพแวดล้อมรอบตัวของเกมเมอร์ด้วย ถึงจะเล่นเกมกาชาที่เกลือแค่ไหน แต่ถ้าอยู่ในสังคมที่ไม่มีการพนัน ผู้เล่นสามารถควบคุมการใช้จ่ายและสติของตัวเองเอาไว้ได้ ระบบนี้ก็เป็นเพียงการเสี่ยงโชคที่ทำให้เรามาความสุขได้เท่านั้นเอง
ดังนั้นสิ่งที่ทาง NHS กังวลต่อระบบ Lootbox และเรียกร้องมาตรการป้องกันต่างๆ เพื่อป้องกันการนำไปสู่การติดการพนันในผู้เล่นวัยเด็กนั้น
ถือว่าเป็นเรื่องที่ถูกต้องแล้ว แต่การป้องกันที่ทาง NHS กล่าวมาจะมีประสิทธิภาพหรือไม่นั้นมันมีปัจจัยหลายอย่างมาก ไม่ว่าจะเป็นผู้ปกครอง สภาพแวดล้อม และสภาพจิตใจของเกมเมอร์
![]()
โดยเฉพาะความอยากได้อยากมีไอเท็มเอาไปอวดคนอื่น ล้วนเป็นสิ่งที่ควบคุมได้ยากทั้งนั้น แต่มีปัจจัยหนึ่งที่สามารถขอความร่วมมือได้ง่ายที่สุดคือ
บริษัทผู้พัฒนาเกม ดังนั้นจะเห็นว่าสิ่งที่ทาง NHS เรียกร้องนั้น
3 ใน 4 ข้อจะมีความเกี่ยวข้องกับทางผู้พัฒนาเกม แน่นอนว่าถ้าบริษัทเกมทำการควบคุมระบบ Lootbox ได้ ก็จะมีประโยชน์ต่อเกมเมอร์ในวัยเด็กเป็นอย่างมาก แต่ก็ต้องยอมรับว่าการควบคุมนี้ย่อมส่งผลต่อรายได้จากการเติมเงินเข้าสู่เกมอย่างมหาศาล ดังนั้นจึงไม่ใช่เรื่องง่ายที่บริษัทเกมจะเลือกใช้มาตรการใดมาตรการหนึ่งในการควบคุมระบบ Lootbox เราจึงยังไม่ค่อยเห็นเกมในปัจจุบันควบคุมระบบนี้อย่างมีประสิทธิภาพมากนัก ทำได้อย่างมากก็คือบอกเปอร์เซ็นต์การออกของไอเท็มอย่างชัดเจนให้ผู้ซื้อทราบแค่นั้นเอง
ดังนั้นระบบ Lootbox ไม่ใช่การพนันอย่างแน่นอน แต่เป็นระบบที่ทำให้เกิดความเสี่ยงที่จะกลายเป็นคนติดการพนันได้ ดังนั้นสิ่งที่เกมเมอร์อย่างพวกเราควรทำคือกดกาชาอย่างพอดี เติมเงินได้แต่อย่าเยอะจนเกินไป โดยควรจำกัดวงเงินเอาไว้ หรือถ้ากลัวหน้ามืดก็ฝากเงินเอาไว้กับผู้ปกครองจะดีที่สุด เราจะมารอให้ผู้พัฒนาควบคุมอย่างเดียวคงไม่ได้ ตัวเราเองก็ต้องเป็นคนเริ่มต้นควบคุมตัวเองด้วย อย่าลืมนะครับว่าไอเท็มในเกมมันก็แค่สิ่งที่เรียกว่าข้อมูล ไม่ใช่วัตถุหรือสิ่งของที่จับต้องได้ ดังนั้นกดกาชาแต่พอดี แล้วชีวิตจะมีความสุขครับ แล้วท่านผู่อ่านมีความคิดเห็นอย่างไรกับระบบ Lootbox บ้างครับ คิดว่ามันคือการพนันหรือเปล่า? ผมรอฟังความคิดเห็นของทุกท่านอยู่นะครับ สำหรับวันนี้ขอตัวลาไปก่อนแล้ว สวัสดีครับ
อ่านชวนคุยเกมเมอร์ Episode ก่อนหน้าได้ที่นี่เลยจ้า![]()
![]()
แหล่งอ้างอิงข่าวประกอบบทความ
[1] Country’s top mental health nurse warns video games pushing young people into ‘under the radar’ gambling - NHS England Website [2] Behind the addictive psychology and seductive art of loot boxes - PCGamer.com
